Coraz częściej zmagamy się z pogodowymi skrajnościami – najpierw ulewa, a zaraz potem susza. Czy natura ma na to sposób? Tak. Las, wspomagany przez zbiorniki retencyjne, potrafi zatrzymać wodę, gdy jest jej za dużo – i przechować ją na czas, gdy zaczyna jej brakować. To właśnie retencja – ciche, ale potężne wsparcie dla przyrody, klimatu i nas wszystkich.

🛑 Po co budujemy zbiorniki retencyjne w lasach?

Zbiorniki retencyjne to niewielkie, specjalnie ukształtowane lub pogłębione zbiorniki wodne, tworzone w lasach po to, by zatrzymać wodę tam, gdzie spadła – zanim odpłynie bezpowrotnie. Dzięki nim można:

• zatrzymać wodę opadową, zanim spłynie do rzek i rowów,
• chronić las przed suszą, magazynując wodę na czas niedoboru,
• zapobiegać podtopieniom i gwałtownym spływom, które pojawiają się po intensywnych opadach,
• tworzyć siedliska dla płazów, owadów, ptaków i wielu innych organizmów wodno-błotnych.

W skrócie: gdy wody jest za dużo – zbiorniki ją zatrzymują. Gdy zaczyna jej brakować – oddają ją przyrodzie.

🏞️Jak wyglądają leśne zbiorniki retencyjne?

To nie są wielkie tamy ani sztuczne zalewy. Najczęściej to niewielkie, harmonijnie wpisane w leśny krajobraz zbiorniki wodne, mające od kilku arów do maksymalnie kilku hektarów powierzchni. Buduje się je tam, gdzie teren naturalnie sprzyja zatrzymywaniu wody – w zagłębieniach, dolinkach, w pobliżu cieków wodnych.

Ich działanie wspierają proste, ale bardzo skuteczne elementy techniczne, takie jak:

• zastawki – pozwalające regulować poziom piętrzenia wody,
• progi piętrzące – które spowalniają jej odpływ i zapobiegają erozji,
• rowy odpływowe i przelewy – chroniące przed przelaniem i rozmyciem brzegów.

Choć niepozorne, mają ogromne znaczenie – zwłaszcza wtedy, gdy powstają systemowo, w wielu punktach nadleśnictwa. Razem tworzą sprawną sieć retencji, która skutecznie wspiera przyrodę i chroni wodę tam, gdzie jest najbardziej potrzebna.

♻️ Dlaczego zbiorniki retencyjne są tak ważne?

Z pozoru niepozorne, pełnią kluczową rolę w gospodarce wodnej lasów. Gdy spadają intensywne opady, zbiorniki przejmują nadmiar wody, chroniąc leśne ekosystemy i niżej położone tereny przed gwałtownym spływem. Gdy nadchodzi susza – wcześniej zmagazynowana woda stopniowo nawilża glebę i powietrze, wspierając roślinność, ograniczając ryzyko pożarów i łagodząc skutki niedoboru.

Ale to nie wszystko. Zbiorniki retencyjne to również:

• oazy życia – dają schronienie płazom, ptakom wodnym, owadom i roślinom zależnym od wilgoci,
• naturalne klimatyzatory – łagodzą upały, zwiększają wilgotność powietrza i poprawiają mikroklimat,
• punkty zabezpieczenia przeciwpożarowego – stanowią cenne źródło wody do gaszenia ognia, dostępne dla leśników i strażaków.

To cicha, ale potężna infrastruktura, działająca przez cały rok – bez zasilania, bez hałasu, bez ingerencji. Po prostu jest – i chroni.

🌲 Co robią Lasy Państwowe?

Retencja wodna to jedno z kluczowych zadań Lasów Państwowych w obliczu zmian klimatu. Od lat realizowane są kompleksowe programy małej retencji, dzięki którym w lasach powstają setki zbiorników wodnych, progów, zastawek i innych urządzeń hydrotechnicznych.

Tylko w ramach dwóch ogólnopolskich projektów –
„Mała retencja nizinna” oraz „Adaptacja lasów i leśnictwa do zmian klimatu” – zrealizowano tysiące inwestycji, które:

• zatrzymały dziesiątki milionów metrów sześciennych wody,
• zwiększyły bezpieczeństwo przeciwpożarowe,
• poprawiły warunki życia wielu gatunków chronionych.

Również na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi prowadzimy liczne działania w tym zakresie – zarówno inwestycyjne, jak i edukacyjne. Nowe zbiorniki tworzymy z poszanowaniem przyrody i lokalnego krajobrazu, dokładnie tam, gdzie ich obecność przyniesie realną korzyść ekosystemowi.

🧭 Podsumowanie: kropla, która robi różnicę

Zbiorniki retencyjne w lasach to małe, ciche inwestycje o ogromnym znaczeniu. Pomagają przetrwać okresy suszy, łagodzą skutki ulew, wspierają życie setek gatunków i zwiększają bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Działają codziennie – niezauważalne dla większości, a kluczowe dla ekosystemu.

W czasach, gdy zmiany klimatyczne są coraz bardziej odczuwalne, nie wystarczy tylko reagować – trzeba działać z wyprzedzeniem. I właśnie tym są zbiorniki retencyjne: dowodem na to, że można mądrze współpracować z naturą, zamiast walczyć z jej skutkami.

Nie musimy kontrolować pogody. Wystarczy, że nauczymy się z nią współpracować – zatrzymując wodę tam, gdzie ma największą wartość.