Asset Publisher Asset Publisher

Ochrona lasu

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zapraszamy na stronę: https://chronimylasy.pl/

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

  •   biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
  •   abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie  temperatury);
  •   antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu). 

Zagrożenia biotyczne

Do typowych zagrożeń biotycznych należą:

  • choroby grzybowe (ponadto: bakteryjne i wirusowe),
  • szkodniki owadzie (ponadto: nicienie i pajęczaki),
  • niektóre kręgowce np. zwierzęta łowne, ptaki, gryzonie myszowate.

Lasy RDLP Łódź składają się w dużym stopniu z drzewostanów sosnowych o uproszczonej strukturze, zlokalizowanych na ubogich, piaszczystych gruntach, narażonych na niedobór opadów a także emisje szkodliwych gazów, pyłów i zaburzenia stosunków wodnych powodowane oddziaływaniem przemysłu.

Stresogenne oddziaływanie wspomnianych wyżej czynników sprzyja osłabieniu kondycji zdrowotnej drzewostanów tworząc często korzystne warunki do rozwoju gradacji, czyli masowych pojawów szkodliwych owadów. Owady zdolne do zaatakowania i zniszczenia aparatu asymilacyjnego zdrowych drzew określane są przez leśników mianem szkodników pierwotnych.

   Rębacz  

Czynnikami osłabiającymi kondycję zdrowotną drzew, poza żerami szkodników pierwotnych są też susze, uszkodzenia popożarowe, uszkodzenia spowodowane przejściem huraganowych wiatrów. Osłabione drzewa tworzą doskonałą bazę lęgową dla całego zespołu szkodników owadzich określanych w leśnictwie jako szkodniki wtórne. Do najgroźniejszych szkodników wtórnych występujących w lasach RDLP Łódź należą cetyńce oraz przypłaszczek granatek.

 

 Imago chrabąszczy 

W ostatnich latach istotnym problemem, szczególnie w rejonie działania Nadleśnictw Spała, Smardzewice i Brzeziny stały się na nasilone pojawy chrabąszcza majowego. Dorosły chrząszcz objada młode liście, znacznie większe szkody powodują jego larwy zwane pędrakami. W trakcie 3-4 letniego rozwoju, przebywając cały czas w środowisku glebowym odżywiają się korzeniami roślin całkowicie niszcząc młode sadzonki na coraz większych powierzchniach.

Stałe zagrożenie upraw sosnowych jest powodowane przez szeliniaki.

Problem szkód od zwierzyny ma na terenie RDLP Łódź wymiar lokalny. Generalnie stany zwierzyny płowej nie przekraczają pojemności łowisk, niemniej zachodzi potrzeba ochrony upraw i części młodników przed zgryzaniem przez sarny oraz spałowaniem przez jelenie.

Zgodnie z realizowanym proekologicznym modelem gospodarki leśnej dokładamy starań aby ochronę lasu przed czynnikami szkodotwórczymi realizować w ramach metody "integrowanego sterowania populacjami szkodników". Podstawą integrowanej ochrony lasu jest profilaktyka, interwencyjne zabiegi ochronne są podejmowane jedynie w przypadkach grożących trwałym uszkodzeniem lasu i jego wielostronnych funkcji. W metodzie integrowanej zmienia się strategia działań - odchodzi się od zwalczania w kierunku sterowania populacjami owadów szkodliwych oraz ich naturalnych wrogów.

Są więc też w naszych lasach obecne owady będące naturalnym sprzymierzeńcem leśników w nieustannych wysiłkach o poprawę kondycji zdrowotnej powierzonych ich trosce drzewostanów. Do najczęściej spotykanych należą drapieżne chrząszcze z rodziny biegaczowatych oraz pasożytnicze rączyce należące do muchówek.

Zagrożenia abiotyczne

Pod pojęciem zagrożeń abiotycznych rozumie się czynniki naturalne wynikające z właściwości gleb i warunków klimatycznych, wpływające na predyspozycje chorobowe drzewostanów. W warunkach RDLP Łódź, obszaru o najniższej lesistości w skali kraju, lasy zajmują w znacznej mierze ubogie gleby piaszczyste, nieprzydatne lub wręcz wtórnie wyłączone z użytkowania rolniczego (zalesiania na gruntach porolnych).

 Przymrozki na szkółce

Zagrożenia antropogeniczne

Lasy RDLP w Łodzi charakteryzują się średnim, II stopniem zagrożenia pożarowego. Największe natężenie występowania pożarów występuje wczesną wiosną, z powodu wypalania traw, oraz latem, ze względu na wysokie temperatury powietrza i niską wilgotność ściółki. Dopiero jesienią zagrożenie pożarowe znacznie się zmniejsza.  Straty powstałe w wyniku pożarów często są niewymierne. W płomieniach giną liczne gatunki fauny i flory łąkowej i leśnej, następuje zubożenie przyrody.

Bardzo ważnym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatury powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00  i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00  poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu.

Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – drogi krajowe i wojewódzkie oraz linia kolejowa, co przyczynia się do zwiększenia zagrożenia pożarowego. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część jest wiosną wypalana przez miejscową ludność. Kolejnym czynnikiem powodującym wzrost zagrożenia pożarowego jest obecność na terenie nadleśnictwa czynnego poligonu wojskowego, na którym prowadzone są regularne ćwiczenia jednostek wojskowych z całej Polski.

Największe zagrożenie pożarowe na terenach leśnych spowodowane jest jednak nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez ludzi przebywających w lesie. Z ustawy o lasach wynika m.in., że w lasach i 100 metrów od nich nie można używać otwartego ognia.

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi zakwalifikowana jest do II kategorii zagrożenia pożarowego ( średnie zagrożenie). Osiem nadleśnictw tutejszej Dyrekcji o dużym zagrożeniu pożarowym zalicza się do I kategorii zagrożenia, a pozostałe jedenaście nadleśnictw o średnim zagrożeniu pożarowym do II kategorii zagrożenia.
Lasy Państwowe zobowiązane są do utrzymywania systemu ochrony przeciwpożarowej terenów leśnych będących w ich zarządzie.

Okres akcji bezpośredniej przypadający na czas od 1 kwietnia do końca października jest tym okresem ,w którym w lasach państwowych podejmujemy wzmożone działania w celu ograniczenia powstawania pożarów oraz ograniczenia ich rozprzestrzeniania.

Na terenie tut. Dyrekcji funkcjonuje system monitoringu obszarów leśnych w skład którego wchodzą: wieże obserwacyjne wyposażone w większości w systemy TV przemysłowej, Punkty Alarmowo Dyspozycyjne, patrole przeciwpożarowe, sieć łączności alarmowo dyspozycyjnej, punkty meteorologiczne, Leśna Baza Lotnicza w Piotrkowie Trybunalskim.

Na terenie wszystkich nadleśnictw zlokalizowane są Bazy sprzętu ppoż. oraz nadleśnictwa posiadają lekkie samochody patrolowo-gaśnicze lub przyczepki przystosowane do prowadzenia działań z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

 

Przeczytaj więcej o ochronie lasu: http://www.lasy.gov.pl/pl/nasza-praca/ochrona-lasu

Asset Publisher Asset Publisher

Back

Sympozjum w Spale: „Problemy współczesnej hodowli lasu” – naukowcy i leśnicy alarmują o kondycji drzewostanów

Sympozjum w Spale: „Problemy współczesnej hodowli lasu” – naukowcy i leśnicy alarmują o kondycji drzewostanów

21 maja 2025 r. w Spale odbyło się sympozjum pt. „Problemy współczesnej hodowli lasu”, poświęcone najważniejszym wyzwaniom, przed jakimi staje leśnictwo w dobie zmian klimatu i rosnącej presji antropogenicznej. W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele świata nauki z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Spotkanie zorganizowane zostało przez Nadleśnictwo Spała przy współpracy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi, Polskiego Towarzystwa Leśnego oraz Komitetu Nauk Leśnych i Technologii Drewna PAN. W sympozjum udział wzięło 180 uczestników - pracowników nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji LP w Łodzi, biura RDLP, Dyrekcji Generalnej LP, samorządowców oraz przedstawicieli służb mundurowych.

 

Otwierający wykład prof. dr hab. inż. Jarosława Sochy – o lasach w czasach kryzysu klimatycznego

Seminarium otworzył wykład prof. dr. hab. inż. Jarosława Sochy, Dziekana Wydziału Leśnego oraz Kierownika Katedry Zarządzania Zasobami Leśnymi URK. Tematem jego wystąpienia był wpływ zmian klimatycznych i presji antropogenicznej na kondycję zdrowotną drzewostanów w Polsce.

Profesor szczegółowo omówił szereg niepokojących zjawisk obserwowanych w polskich lasach: spadek wilgotności gleb, wzrost liczby suchych lat, masowe pojawianie się jemioły, a także zamieranie drzewostanów, szczególnie tych dojrzałych, na siedliskach żyznych. Jak zauważył, problem dotyczy wielu gatunków drzew, w tym najważniejszego gatunku polskich lasów - sosny zwyczajnej, która cierpi ze względu na deficyt wody, fale upałów oraz atak patogenów. 

W wystąpieniu poruszono także kwestię depozycji azotu jako czynnika, który spowodował wzmożony przyrost części nadziemnych drzew przy jednoczesnym zmniejszeniu wielkości systemów korzeniowych, zaniku niektórych mikoryz co odbija się negatywnie na zdrowotności drzew w dobie niekorzystnego bilansu wodnego. Profesor zaprezentował wyniki analiz, w których wskazano główne czynniki wpływające na zamieranie lasów: wiek drzewostanu, bonitację siedliska, bilans wodny roku poprzedniego, zagęszczenie i zasobność drzewostanów, typ siedliskowy, porolność oraz ukształtowanie terenu.

Na szczególną uwagę zasługiwała prognoza ryzyka zamierania lasów do roku 2050 – model wskazuje na wyraźnie zwiększone zagrożenie dla sosny zwyczajnej i dębu. Zdaniem prof. Sochy, możliwości adaptacyjne wielu gatunków leśnych są niewystarczające, by sprostać gwałtownym zmianom klimatycznym.

 

Adaptacyjne gospodarowanie lasami – przyszłość zrównoważonego leśnictwa

W drugiej części wykładu prof. Socha przedstawił propozycje adaptacyjnych strategii zarządzania lasami, do których zaliczył m.in.:

  • przebudowę drzewostanów,
  • poprawę wilgotności gleb poprzez zabiegi pielęgnacyjne w drzewostanach,
  • promowanie naturalnych odnowień,
  • wykorzystywanie mechanizmów adaptacyjnych obecnych w ekosystemach leśnych.

Profesor podkreślił również jak bardzo zmiany klimatu zagrażają rozmieszczeniu gatunków drzew leśnych w Europie.

W kontekście tych wyzwań przedstawił projekt optymalizacji produkcji leśnej realizowany przez konsorcjum sześciu uczelni.

 

Sesja referatowa – różnorodność tematów i kierunków badawczych

Kolejnym punktem sympozjum była sesja referatowa, podczas której głos zabrali:

Prof. dr hab. inż. Wojciech Kowalkowski, który omówił zagrożenia dla różnorodności gatunkowej w lasach oraz sposoby przeciwdziałania ich skutkom. W swoim wystąpieniu poruszył temat sukcesji, wzbogacania składu gatunkowego, kształtowania drzewostanów o złożonej strukturze, plantacji przejściowych i krótkich cykli produkcyjnych, przygotowanie środowiska dla gatunków docelowych.

Dr hab. Robert Korzeniewicz przedstawił tematykę rębni jako narzędzia hodowlanego w odnowieniach lasu. Podkreślił znaczenie świadomego planowania cięć pod kątem nie tylko produkcyjnym, ale również adaptacyjnym.

Dr hab. Marlena Baranowska kontynuowała wątek zapoczątkowany przez dr. Korzeniewicza, prezentując aktualne wyniki badań Katedry Hodowli Lasu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Skupiła się na problematyce występowania czeremchy amerykańskiej w drzewostanach sosnowych oraz wyzwaniach związanych z jej inwazyjnością.

Po części referatowej uczestnicy w terenie zapoznali się z realizacją wybranych rodzajów rębni na terenie Nadleśnictwa Spała.

Sympozjum było wyraźnym sygnałem, że gospodarka leśna w Polsce stoi dziś przed koniecznością pilnej transformacji w kierunku modelu adaptacyjnego. Współczesne wyzwania wymagają elastyczności, interdyscyplinarnego podejścia i szerokiej współpracy między nauką a praktyką leśną, wymagają też zrozumienia działań podejmowanych przez leśników w terenie.

Dzięki zaangażowaniu środowiska akademickiego i instytucji takich jak Lasy Państwowe możliwe jest wdrażanie strategii, które pozwolą chronić nasze lasy – dziś i w przyszłości.