Asset Publisher Asset Publisher

Las do góry nogami – spotkania z nietoperzami

27.08.2025 | Hanna Bednarek-Kolasińska

W ostatni weekend sierpnia z okazji Międzynarodowej Nocy Nietoperzy leśnicy z chiropterologami organizują spotkania z tymi nocnymi ssakami. W wielu nadleśnictwach w całej Polsce odbędą się otwarte wykłady, wieczorne spacery i nocne obserwacje, przygotowane z myślą o miłośnikach dzikiej przyrody.

Skąd pomysł na „Las do góry nogami”?

Od 1997 roku w ostatni weekend sierpnia w Europie odbywa się Międzynarodowa Noc Nietoperzy, organizowana w ramach porozumienia EUROBATS, które ma na celu ochronę populacji tych ssaków. Wokół nietoperzy powstało wiele przesądów i legend, które nie mają nic wspólnego z rzeczywistością, a mogą im szkodzić. Właśnie dlatego potrzebują one szczególnej uwagi człowieka.

Wydarzenia, organizowane przez leśników przy współpracy z chiropterologami, mają służyć zarówno upowszechnianiu wiedzy o polskich gatunkach nietoperzy, jak i pokazaniu ich znaczenia dla zdrowia całych ekosystemów. Akcja „Las do góry nogami” to także sposób na rozwijanie wrażliwości przyrodniczej w społeczeństwie.

Edukacja i atrakcje

Akcja edukacyjna Lasów Państwowych odbędzie się na przełomie sierpnia i września, obejmując kilkadziesiąt nadleśnictw w różnych częściach kraju. W programie przewidziano m.in.:

wykłady otwarte,
zajęcia przyrodnicze dla najmłodszych,
wieczorne spacery po lesie,
obserwacje nocnych wylotów nietoperzy,
wykrywanie i analizowanie ultradźwięków emitowanych przez nietoperze za pomocą specjalnych detektorów.

Szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych wydarzeń można znaleźć na stronach internetowych i profilach Facebook nadleśnictw, wskazanych na zamieszczonej mapie.

Nietoperze – strażnicy nocnego lasu

Nietoperze od zawsze fascynowały ludzi i wywoływały skrajne emocje. Zawdzięczają to swojej niezwykłej zdolności echolokacji, dzięki której potrafią unikać przeszkód i skutecznie polować w ciemności. To właśnie one zjadają ogromne ilości owadów – w tym uciążliwych komarów i szkodników leśnych.

Są jedynymi ssakami, które – obok ptaków – nauczyły się aktywnego lotu. Ich przednie kończyny przekształciły się w błoniaste skrzydła, pozwalające na niezwykle sprawne manewrowanie w powietrzu. Podczas lotu nietoperze wysyłają ultradźwięki, które odbijają się od przeszkód i wracają do ich uszu, tworząc akustyczny obraz otoczenia.

W Polsce nietoperze nie budują własnych kryjówek. Wybierają naturalne dziuple, jaskinie, specjalne budki, a także chętnie korzystają z przestrzeni tworzonych przez człowieka – strychów, piwnic, opuszczonych domów czy wież. To sprzymierzeńcy człowieka: kiedy śpimy, one pilnują równowagi ekosystemu, ograniczając liczebność owadów.

Wspólna misja

W Polsce występuje 28 gatunków nietoperzy. Lasy Państwowe we współpracy z chiropterologami - ekspertami od nietoperzy, od lat podejmują liczne inicjatywy mające na celu ich ochronę.

Od października 2021 roku wspólnie z Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „pro Natura” realizujemy międzynarodowy projekt „LIFE PODKOWIEC PLUS: powrót do lasu – ochrona siedlisk rozrodczych nietoperzy w ujęciu całościowym” LIFE20 NAT/PL/001427”, którego działania na rzecz nietoperzy są podejmowane równolegle w czterech krajach jednocześnie: Polsce, Czechach, Słowacji i Rumunii. Głównym celem projektu jest zachowanie krajowych populacji najbardziej zagrożonych gatunków nietoperzy, ze szczególnym uwzględnieniem: podkowca małego, nocka orzęsionego i nocka dużego poprzez stworzenie warunków do wzrostu ich liczebności. Dlatego w ramach projektu m. in. w różnych miejscach w Polsce zbudujemy wieże z podziemnymi zimowiskami oraz schronienia przejściowe dla nietoperzy. Projekt finansowany jest ze środków Programu LIFE oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Więcej o projekcie na stronie https://lifepodkowiectowers.pl/oraz Facebookuhttps://www.facebook.com/KrainaPodkowca

O działaniach leśników w ramach projektu poczytać możecie pod poniższymi linkami:

Leśny dom dla nietoperzy na ukończeniu

Wieże, a w nich nietoperze

Pierwsza w Polsce wieża dla nietoperzy w Rymanowie

W 2024 roku zakończył się projekt „Czynna ochrona mopka zachodniego na wybranych obszarach leśnych w Polsce”. W projekcie brało udział 15 nadleśnictw, a jego głównymi zadaniami było tworzenie sztucznych schronień, monitorowanie zasiedlenia budek przez nietoperze oraz publikacja poradnika dotyczącego ochrony mopka zachodniego.

Więcej o projekcie: https://www.bialystok.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/czynna-ochrona-mopka-zachodniego-na-wybranych-obszarach-lesnych-w-polsce

W wielu regionach Polski leśnicy podejmują lokalne inicjatywy mające na celu poprawę warunków bytowania nietoperzy. Wśród inicjatyw podejmowanych przez leśników lub przy współpracy z innymi organizacjami, którym na sercu leży ochrona tych niezwykłych zwierząt, znajdują się m.in.:

renowacje starych budynków i adaptowanie ich na nietoperzarnie,
instalowanie metalowych krat na wlotach do jaskiń, bunkrów, starych sztolni itp. budowli, by zapewnić spokój zimującym tam koloniom nietoperzy,
wywieszanie budek dla nietoperzy, by mogły tam znaleźć miejsce do odpoczynku i tymczasowego schronienia,
tworzenie ścieżek i szlaków z tablicami informacyjno - edukacyjnymi.

Wszystkie te inicjatywy tworzą spójną i kompleksową strategię, a poprzez wielokierunkowe działania ochronne i promocyjno-edukacyjne podejmowane przez Lasy Państwowe, przyczyniając się do kształtowania przyjaznego środowiska dla tych unikalnych ssaków oraz do skutecznej ochrony i promocji różnorodności biologicznej naszych lasów.

Dodatkowe materiały:

Fakty i mity o nietoperzach. Las do góry nogami - rozmowa z Katarzyną i Wojciechem Olma