Sezon na drzewka świąteczne już w pełni. Iglaki w wersjach ozdobnych są nieco bardziej strojne, gęste i wg niektórych w domu prezentują się lepiej. Nikt jednak nie odmówi uroku naszym rodzimym świerkom i jodłom rosnącym w naturze.

Na początek warto zaznaczyć, że w Polsce naturalnie występuje tylko po jednym gatunku spośród świerków i jodeł: są to świerk pospolity i jodła pospolita.

Choć na pierwszy rzut niewprawionego oka mogą wydawać się całkiem podobne to jest kilka bardzo charakterystycznych różnic, dzięki którym bez pudla rozpoznacie na jaki gatunek patrzycie.

Igły

Zaczniemy od igieł (które w gruncie rzeczy są liśćmi o specyficznej budowie). Igły jodły są delikatniejsze, nieco miękkie, zakończone owalnie z wyraźnym wcięciem. Ponadto ułożone są na gałązce zazwyczaj grzebieniasto. Dodatkowym wyróżnikiem są znajdujące się po spodniej stronie igły dwa jasne paski – są to paski woskowatego nalotu pokrywające się z występowaniem aparatów szparkowych.

Jak zatem wyglądają świerkowe igły? Są zdecydowanie bardziej sztywne, ostro zakończone i ułożone wokół całej gałązki.

Dobrym testem gatunkowym jest objęcie gałązki dłonią: jodła nie spowoduje dyskomfortu, a świerk kłująco zaznaczy swoją obecność.

Szyszki

Kolejna charakterystyczna cecha pozwalająca odróżnić jodłę od świerku to ich szyszki Co prawda obydwie są podłużne, ale…

Jodłowe szyszki zawsze dzielnie stoją na drzewie (skierowane są ku górze). Po dojrzeniu nasion szyszki rozpadają się, a na drzewie pozostaje jedynie trzpień (oś szyszki). Łuski okrywające nasiona i tworzące szyszkę mają koliste zakończenie.

Szyszki świerkowe zwisają z gałęzi. Kiedy nasiona dojrzeją szyszka w całości spada z drzewa. Łuski w świerkowej szyszce przypominają romby.

Występowanie

Jodła osiąga w Polsce swoją północną granicę występowania. Oznacza to, że rośnie do owej granicy, a dalej na północ niskie temperatury już jej nie służą i tam jej nie uświadczymy (nie spotkamy jej w północno-wschodniej ćwiartce naszego kraju i dalej na północ).

Świerk powszechny jest właściwie na terenie całej Polski z wyjątkiem pasa przebiegającego przez Wielkopolskę, Mazowsze i Pomorze. Jego kondycja jest jednak mocno zagrożona. Przyczynia się do tego zmiana poziomu wód gruntowych, idące za tym osłabienie świerków i atak ze strony szkodników wtórnych (czyli takich, które wybierają drzewa już wcześniej „nadszarpnięte”) np.: korników.

Kora

W korze jodły ukryte są purchelki żywicy nazywane pęcherzami żywicznymi. Kora świerkowa jest ich pozbawiona.

Światło

Jodła to gatunek wybitnie cienioznośny. Świerk także radzi sobie ze wzrostem pod okapem drzewostanu, ale nigdy nie przegoni w tej sztuce jodły.

Pamiętajcie: jeśli drzewo potrzebuje wyjątkowo dużo słońca nazywamy je światłoLUBNYM. Jeśli jednak chodzi o tolerowanie wzrostu w zacienieniu to jest już mowa o gatunku cienioZNOŚNYM.
 

Ciekawostki

• Świerk wytwarza bardzo płytki system korzeniowy zwany systemem powierzchniowym. Obniża to znacząco jego odporność na działanie silnych wiatrów. Przewrócone świerki nie są rzadkim widokiem po przejściu wichury.

• Drewno świerkowe posiada cechę wyjątkowo cenioną w kopalniach – sygnalizuje (trzeszczy, wydaje ostrzegawcze dźwięki) zbyt duże obciążenie (w podziemnych tunelach zbliżające się tąpnięcie). Z tego powodu to właśnie świerk wybierany był do umacniania konstrukcji kopalnianych tuneli.

• Jodła bardzo dobrze odnawia się naturalnie. Ma to związek z jej wybitną cienioznośnością, potrafi długie lata trwać w dole drzewostanu niewiele wzrastając w górę.

PS W radziwiłłowskich lasach rośnie niewiele jodeł. Dzięki uprzejmości Kolegi Adriana Duszy (Nadleśnictwo Gorlice) mamy dla Was zdjęcia tych drzew.